AMFL

INDEX >> ACHTERGRONDEN >> INTERVIEW

INTERVIEW
Marie Gillain: ô oui! (maal drie)

Matthias Van Wichelen | 07/09/2010

De verschijning van Marie Gillain als jurylid op het Europees filmfestival in Brussel afgelopen zomer is een triviaal maar niettemin treffend voorbeeld van de tweedeling van filmland België. De Franstalige filmpers kirde van plezier. De cameraploegen stonden netjes in de rij aan te schuiven voor het obligate vijf-minuten-interview. De reactie in Vlaanderen was lauw, om niet te zeggen onbestaand. Marie wie?

Vlamingen beseffen niet goed wat het betekent om een filmster te zijn in Frankrijk. Marie Gillain is er zonder twijfel een. Zij is het soort actrice dat door de weekendbijlage van Le Figaro gevraagd wordt voor een glamoureuze fotoreportage over haar buitenverblijf in de Ardennen. Ze is de sexy, jonge vrouw die het gezicht was van de prestigieuze Lancômereclames. Haar plek in de hemel stelt ze veilig door campagne te voeren voor Plan België.

Filmster zijn betekent onder andere dat je niet zonder begeleiding het Flageyplein oversteekt en dat je de meeste competitiefilms lekker thuis in Frankrijk bekijkt op een dvd’tje terwijl de andere juryleden zich iedere ochtend netjes om 10 uur naar het projectiezaaltje begeven.

De Franse filmwereld is op veel vlakken een afspiegeling van Hollywood, al zullen onze zuiderburen dat met klem ontkennen. De Franstalige markt is groot genoeg om een geheel eigen kosmos te vormen, een ecosysteem dat zichzelf in stand houdt zonder hulp of bemoeienis van buitenaf. Frans(talige) acteurs en regisseurs kunnen anderstalige films maken, maar het is niet echt nodig. In Frankrijk zelf zijn meer dan genoeg projecten om de dagen te vullen. De doorstroming van jong, creatief talent is verzekerd en de budgetten volstaan om de toppers rijkelijk te vergoeden. Het is begrijpelijk dat de meeste Franse helden hun hele carrière binnen de grenzen van het Franstalige gebied blijven waar ze uitgroeien tot levende iconen.

De Fransen zijn bovendien ook verdraaid handig in de rekrutering van niet-Frans talent. Opgespoorde Brusselse, Waalse, Zwitserse en Québécois acteurs en actrices worden in een assimileringsbad gegooid er komen er Frans uit. Sinds ze in 1991 als 16-jarige doorbrak met de Franse monsterhit Mon Père ce Héros heeft Gillain maar één Belgische film gedraaid: Marie, een drama van Marian Handwerker dat eerder onopgemerkt bleef. Al haar andere films zijn Frans of internationale coproducties.

Van al onze succesvolle landgenoten in Frankrijk – Natacha Régnier, Olivier Gourmet, Cécile de France, Benoît Poelvoorde, Emilie Dequenne, Pauline Etienne, Yolande Moreau, Déborah François – heeft de Luikse met voorsprong het meest Franse imago of anders gezegd het minst Belgische.

Zeggen dat Marie Gillain tot de absolute top behoort, zou niet overdreven zijn. Dat ze een grote naam en een gerespecteerde actrice is, staat buiten kijf. Moviegids sprak met haar op een bloedhete zomerdag in Brussel over drie films die haar carrière markeerden: Mon Père ce Héros (1991), L’Appât (1995) en Ni Pour, Ni Contre (bien au contraire) (2002).

Mon Père ce Héros
Het sprookje begon met de hoofdrol in Mon Père ce Héros, een ontspannen komedie van Gérard Lauzier. Ze had net voordien in extremis naast de hoofdrol gepakt in Jean-Jacques Annauds Oscarwinnaar L’Amant. De casting directeur van L’Amant gunde haar een tweede kans en zette haar carrière alsnog op de rails. Gillains debuut werd een kaskraker buiten categorie. Van de ene dag op de andere was het schattige meisje met de donkere ogen een heuse ster.

Marie Gillain: “Het klinkt misschien weinig geloofwaardig, maar ik was daar geen seconde mee bezig. Ik heb relatief weinig moeite gehad met die plotse roem. De mensen die me omringden hebben me altijd stevig met beide voeten op de grond gehouden. De kans om te gaan zweven, heb ik nooit gekregen. Wat niet wil zeggen dat het allemaal rozengeur en maneschijn was. Beginnen op een hoogtepunt brengt een ander soort druk met zich mee. Omgaan met succes is ingewikkelder dan het lijkt. Voor een jonge actrice is het een luxeprobleem, dat besef ik nu ook wel, maar het was niet simpel om de juiste keuzes te maken. Ineens zitten er tientallen scripts in de brievenbus en heb je de rollen maar voor het uitkiezen. Het belangrijkste dat ze gemeen hadden, was dat ik er snel bakken geld mee kon verdienen. Onvoorstelbaar hoeveel stomme voorstellen ik gekregen heb: dwaze romantische komedies en lege actiefilms. Brol met hopen. Ik prijs mezelf nog altijd gelukkig dat ik toen de tijd heb genomen en dat voor iedere ja die ik zei, ik eerst 99 keer nee had gezegd. Niets was zo gemakkelijk en verleidelijk als na Mon Père ce Héros nog eens als schattig tienermeisje in badpak te defileren in een komedietje van twee keer niets. Maar dat wilde ik niet en deed ik ook niet. Door het succes van Mon Père ce Héros kon ik het me ook veroorloven kieskeurig te zijn.”

Van Mon Père ce Héros werd in 1994 een Amerikaanse remake gedraaid. Gérard Depardieu hernam zijn rol als de gescheiden vader die de band met zijn tienerdochter wil versterken door met haar op vakantie te gaan naar een tropisch eiland. Katherine Heigl – die later beroemd zou worden als Izzie in de glossy doktersserie Grey’s Anatomy – speelde de rol van Gillain.

Marie Gillain: “Pffff. C’est un film complètement raté’. Wat kan je daar anders over zeggen? Trekt op niets!”

Er zit geen vleugje ironie in haar stem wanneer ze de remake afkraakt. Ze meent het. Ze heeft gelijk want My Father the Hero is een draak van een film. De ferme manier van praten typeert haar manier van kijken naar de wereld van de cinema. Nuchter en realistisch zonder de aangename aspecten van haar droomwereld te minimaliseren.

Marie Gillain: “Filmster zijn interesseert me niet. Nee, echt niet. Ik ben nooit vergeten wat Gérard Depardieu me tijdens de opnames van Mon Père ce Héros over het sterrendom heeft verteld. ‘Sterren hangen hoog in de hemel. Ze zijn mooi, ze glitteren en fonkelen maar ze zijn onbereikbaar en dat is fout. Cinema moet het hebben van menselijke interactie: in eerste instantie tussen de mensen die de film maken en in tweede instantie tussen de acteurs en de kijkers. Acteurs moeten tussen de mensen leven en niet onbereikbaar willen zijn. Het sterrensysteem doodt de cinema.”

“Ik had geen posters op mijn kamer. Het enige dat me interesseerde was actrice worden. Of danseres. In ieder geval tonen wat ik kon en de wereld met verstomming slaan. Daarom was ik helemaal niet onder de indruk van mijn eerste ontmoeting met Gérard Depardieu. Ik was nog erg jong en overdreven zelfverzekerd, zeg maar arrogant. Dat hoort ook zo op die leeftijd. Mijn vader was veel nerveuzer dan ik. ‘Een film met Depardieu!’ Zijn handen begonnen te trillen en zijn stem sloeg over. Ik was eerder gespannen omdat ik een point-of-no-return bereikt had. Mijn droom zou nu werkelijkheid worden. Ik kon niet meer terug. Al die spots, technici, kabels en camera’s maakten een geweldige indruk op me. De gigantische, indrukwekkende machine die een filmopname is, was beginnen draaien en ik was de spilfiguur. Vanaf de eerste opname wist ik dat het goed zat tussen Depardieu en mij. Het is de scène waarin hij zijn dochter geschokt verwijt zich als een hoer te kleden. Ik deed hem lachen en hij was verkocht. Ik had de lieve reus helemaal ingepakt.”

L’Appât
Vier jaar na Mon Père ce Héros won het overrompelende L’Appât de Gouden Beer in Berlijn. Zowel Marie Gillain als haar tegenspeler Olivier Sitruk kregen een nominatie voor de César als beste nieuwkomer. Regisseur Bertrand Tavernier is de man van (onder andere) Coup de torchon, Un dimanche à la campagne, La Vie et Rien d’Autre en Round Midnight. Hij is een van de monstres sacrés van de Franse cinema.

De film draait rond de aantrekkelijke Nathalie, een kledingverkoopster/mannequin die ’s nachts uitgaat om telefoonnummers te verzamelen van invloedrijke mannen die haar in de film- of mode-industrie zouden kunnen introduceren. Ze zal de namen in haar adresboekje een voor een afgaan. Niet om haar carrière te bespreken maar om hen te beroven. Nathalie is het levende lokaas. Ze spreekt met de geile mannen af in hun flat en laat de deur op een kier zodat haar vrienden kunnen binnensluipen en het huis leeghalen. In theorie is het een perfect plan. In werkelijkheid verloopt het moeizamer.

Marie Gillain: “Je merkt als actrice meteen waarom Tavernier zo’n uitstekende reputatie geniet. Hij gedraagt zich als een echte kapitein op de set. Hij weet niet alleen perfect wat hij wil en hoe hij het wil, hij weet het bovendien heel goed over te brengen. Zijn energie is heel besmettelijk. Zijn aanwezigheid was overweldigend maar nooit versmachtend. Hij staat heel dicht bij zijn acteurs, geeft hen alle vertrouwen. Hij behandelde ons als heiligen. Voor ons, jonge, relatief onervaren acteurs was dat een zegen.”

In de beroemdste scène van de film – tik de combinatie L’Appât en Marie Gillain in op Youtube – huppelt Gillain naakt over het bed terwijl haar vriendje en een inwonende vriend voor de twintigste keer naar Scarface kijken. Ze hebben geen seconde oog voor Gillains fraaie lichaam. Pacino is de man!

Gillain: “Zoals die gasten twintig keer naar dezelfde film kijken kan ik niet. Le Père Noël est une Ordure heb ik ik-weet-niet-hoeveel-keer gezien net als When Harry Met Sally, maar dat zijn guillty pleasures, films die je keer op keer kan zien, die daar als het ware voor gemaakt zijn. Je geniet in het volle besef dat het geen grootse cinema is. Scarface is dat wel. Tony Montana’s verhaal is ook het verhaal van L’Appât. Een drang naar geld die zo groot is dat ieder normbesef vervaagt. De aanvankelijke euforie wanneer het goed gaat terwijl het eigenlijk maar een kwestie van tijd is voor het fout gaat en ze alles kwijt raken.”

“L’Appât heeft in Frankrijk een generatie getekend. Je hebt drie herkenbare jonge personages die het groots zien, die ten koste van alles vooruit willen in het leven en hun grenzen gaan verleggen. Helaas beseffen ze niet waar ze mee bezig zijn. Ze verliezen al snel hun grip op de situatie. Een dramatisch einde is onvermijdelijk.”

In de slotscène wordt Nathalie ondervraagd door de politie. De film eindigt met een onbeantwoorde vraag: “Zal ik over een paar weken wel op vakantie kunnen gaan bij mijn vader in Marseille?”

Marie Gillain: “’Natuurlijk niet. Ze vliegt voor minstens twintig jaar de bak na alle smeerlapperij die ze uitgestoken heeft. Die laatste scènes zijn een bewijs van het genie van Tavernier. Ondanks de niet te ontkennen zware criminele feiten slaagt hij er toch nog in om twijfel te zaaien. Niet over het antwoord maar over de reden van de vraag. Denkt Nathalie nu echt dat ze kan vrij komen? Is ze zo naïef?”

Ni Pour, Ni Contre (bien au Contraire)
Net als L’Appât is Ni Pour, Ni Contre (bien au contraire) een misdaaddrama. Opnieuw speelt Marie Gillain een personage dat op een bepaald moment dienst doet als lokaas. Dat houdt de vergelijking op want Taverniers film staat te boek als een meesterwerk terwijl Ni Pour, Ni Contre beschouwd wordt als de zwakste film in het oeuvre van Cédric Klapisch.

Die kritiek is niet helemaal onterecht want de chouchou van het Franse publiek heeft beter werk afgeleverd – Le Péril Jeune, Chacun Cherche son Chat en L’Auberge Espagnole bijvoorbeeld – maar de film is minder slecht als de critici destijds beweerden.

Marie Gillain: “Dat beseft Klapisch zelf maar al te goed. Het is niet omdat ik er zelf in meespeel dat ik het zeg, maar deze film is danig onderschat. Ikzelf vond het een interessante ervaring omdat mijn personage zich prachtig ontwikkelt. De saaie, bijna onzichtbare jonge vrouw ontpopt zich tot de ultieme femme fatale. In het begin ben ik een meisje dat je zo zou voorbijlopen op straat. Op het eind worden alle mannen wild als ze me zien. Heerlijk!”

De strijd die haar personage levert om te overleven is Gillain onbekend. Zo moeilijk als Cathy heeft ze het nooit gehad. Haar allereerste film was een succes en sindsdien bouwt ze gestaag haar filmografie uit. Gillain is een zondagskind.

Marie Gillain: “Klapisch en ik hebben een tijdje moeten zoeken naar de juiste manier om Cathy gestalte te geven. Het belangrijkste was om de overgang geloofwaardig op te bouwen. Het publiek moest kunnen geloven dat in die bleke, vermoeide cameravrouw een superhete hoer en een ijskoude moordenares schuil ging. De sleutel zat in die afschuwelijke niet-flatterende kleren. Toen we die gevonden hadden, zaten we op het goede spoor en was de rest kinderspel. Klapisch zelf is een fijne kerel die een intieme, vertrouwde sfeer creëert op de set. Dat de critici niet hielden van de film, doet me helemaal niets.”