INDEX >> ACHTERGRONDEN >>

THEMA - SCHOOLFILMS
Detachment - Een bank vooruit

Kenny De Maertelaere | 05/09/2012

Het nieuwe schooljaar is na twee genadeloos voorbijgevlogen maanden opnieuw uit de startblokken geschoten. Kinderen van diverse leeftijden gaan weer - met de schooltassen zwaarwegend om de rug gegespt - naar de schoolbanken en ontmoeten er leerkrachten van diverse pluimage. Sommigen zullen hen inspireren; anderen vooral irriteren. We kennen ze allemaal: de leerkrachten die hun leerlingen aanmoedigen en stimuleren; maar ook de leraars die hun gezag niet over de klas kunnen uitoefenen (met soms dramatische gevolgen) en de uitgedoofde, moe getergde oude rotten in het vak; voor wie het allemaal niet meer zo nodig moet.

In Detachment volgen we de lotgevallen van leraar Henry Barthes (Adrien Brody), een invaller die van klaslokaal naar klaslokaal zwerft en nergens een connectie lijkt te maken; noch met de vaak getroebleerde leerlingen noch met zijn al even getormenteerde collega’s. Zo zijn er de strenge directrice (Marcia Gay Harden) voor wie ontslag en een hels leven met haar emotioneel treiterende man (Bryan “Breaking Bad” Cranston) dreigen; de “nerdy” leerkracht Mr. Wiatt (Tim Blake Nelson) wiens privéleven al even dodelijk saai is als zijn beroep en de sarcastische veteraan van het gezelschap (een uitstekende James Caan) die galgenhumor gebruikt om tot de jongeren door te dringen.

Onsamenhangend
Even lijkt Detachment een studie van het verloederde Amerikaanse schoolleven te worden. Eerder zagen we al soortgelijke verhalen in Half Nelson, Dead Poets Society, Dangerous Minds (de door Jerry Bruckheimer geproduceerde Hollywood-versie) en ontelbare “tv-film van de week”-producties waarin leerkrachten hun studenten trachten aan te sporen.  Een van de beste films over dit onderwerp is het Franse Entre Les Murs van Laurent Cantet en in de thuisbioscoop herinneren we ons vooral het vierde seizoen van The Wire dat zich nog het best laat bekijken als een kwade, omhooggestoken middelvinger naar het schoolsysteem.

Dat het scenario van Carl Lund zich over deze thematiek wil buigen is onmiskenbaar, maar dat was buiten regisseur Tony Kaye gerekend. Kaye, een zelfverklaarde rebel, is bij het grote publiek vooral bekend als de regisseur van het controversiële American History X waarbij hij danig in de clinch ging met hoofdrolspeler Edward Norton. Bij Detachment is het zo’n vaart niet gelopen, al liet Bryan Cranston zich toch ontvallen dat hij de samenwerking met Kaye allesbehalve soepel vond verlopen en dat het scenario weinig werd gerespecteerd.

Toegegeven, Detachment lijkt boeiender dan wat het uiteindelijk is geworden. Het onderwerp spreekt aan, de cast is er helemaal klaar voor maar het geheel is nooit meer dan de som van de delen en de scènes blijven onsamenhangend en anekdotisch. We leren nooit echt de leerkrachten en hun leerlingen kennen. Veel verder dan een schets komt Kaye niet.

Subtekst
Na verloop van tijd wordt het duidelijk dat Kaye niet echt geïnteresseerd is in een film over het leven in en rond een school. Hij verlegt de focus naar een Taxi Driver-achtig subplot waarin Barthes in een vreemdsoortige relatie terechtkomt met een tienerprostituee (Sami Gayle). Vervolgens lijkt de subtekst van de film niet zozeer over de chaos binnen de scholen te gaan maar wel over een man die zijn pedofiele aard onder controle tracht te houden. Of dat nu wel of niet de te volgen verhaallijn blijkt te zijn is aan de kijker zelf om te ontdekken maar het blijft wel een feit dat Kaye met zijn aanpak het doel van de film enigszins voorbijschiet.

Detachment dient te handelen over hoe isolement en eenzaamheid tot vervreemding en onbegrip leiden. Het is een film over mensen in de marge en over hoe het steeds moeilijker wordt om echt met elkaar in contact te komen. Maar deze grote onderwerpen blijven onderbelicht. Het gebrek aan bevredigende antwoorden slaat bij sommigen ongetwijfeld aan (biedt het leven immers hapklare oplossingen?) maar wat ons betreft laat Detachment na afloop vooral een warrige indruk na. We kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat dit Kaye’s intentie was maar het levert bovenal een frustrerende prent op.

Op het rapport zou deze leraar schrijven: “zeker niet slecht maar dat kan beter!”