INDEX >> ACHTERGRONDEN >>

THEMA - UIT DE KUNST
Vrouw in een mannenwereld

Vera Bras | 18/08/2013

Met de hulp van een historica draaide de Franse regisseur Bruno Nuytten in 1988 een biopic over een van Frankrijks meest bekende vrouwelijke kunstenaars uit de negentiende eeuw. De gelijknamige film vertelt haar tragische levensverhaal begeleid door de dramatische muziek voor hoofdzakelijk strijkers van componist Gabriel Yared.

Camille Claudel (1988)

Camille Claudel was in 1885, het jaar waarin haar verhaal in de prent aanvangt, een 21-jarige ambitieuze beeldhouwster met een klein atelier in Parijs, waar ze samen met haar zus, de toen al beroemde beeldhouwer Auguste Rodin ontvangt. Ze slaagt er in om zijn aandacht te trekken en mag in zijn enorme atelier aan de slag. Ze raakt zo in de ban van de 25 jaar oudere kunstenaar dat ze hem inspireert in plaats van zelf te creëren en ze een passionele relatie met hem begint.

De passie tussen een fragiele maar toch sterke Isabelle Adjani (Claudel) en de rokkenjagende artistieke vogel Gérard Depardieu (Rodin) spat van het scherm. Tot  Rodins liefde toch niet zo exclusief blijkt en Claudel ontgoocheld en kwaad met de hulp van haar broer Paul in 1889 een eigen atelier opricht aan de Quai de Bourbon op het Parijse Île Saint-Louis. Daar ontwikkelde ze haar avant-gardistische stijl en evolueerde ze van naakten naar gedrapeerde personages die een emotionele momentopname konden vatten.

In de wereld van de kunst, die zoals in veel takken van de maatschappij van de negentiende eeuw hoofdzakelijk het terrein van mannen is, was Camille Claudel een buitenbeentje. Hoewel ze zich na hun affaire duidelijk distantieert van Auguste Rodin, die haar werk toch min of meer erkende, zal ze nooit een officiële opdracht ontvangen.

Bruno Nuytten slaagt er heel goed in dit in het scenario, dat hij samen met Marilyn Goldin schreef, te benadrukken. Het blijkt duidelijk uit de film dat Camille Claudel hoe langer hoe meer gefrustreerd raakt als gevolg van de uitblijvende erkenning als beeldhouwster in tegenstelling tot het succes van haar voormalige geliefde Rodin, wiens oeuvre voor een deel aan haar schatplichtig is. Ze lijken elkaar aanvankelijk graag te zien maar Rodin is voor de buitenwereld nu eenmaal getrouwd en heeft geen enkele ambitie om zijn tijdelijke avontuurtjes daarmee te laten interfereren. Als man kon men in de negentiende eeuw, zeker als kunstenaar, ongestoord van verschillende walletjes eten en tegelijk binnen de bourgeoisie gerespecteerd worden.

Adjani schittert als de dubbel afgewezen beeldhouwster en vrouw die meer en meer wegglijdt in de drankzucht en eenzaamheid. Een van de meest treffende scènes is deze waarin ze haar broer tijdens de inleidende speech op haar eigen vernissage zwaar oriëntaals opgemaakt en zich vreemd gedragend, onderbreekt. Het is zowel zielig als aandoenlijk om te zien hoe ze haar waardigheid en haar kans op het respect dat ze zo begeert, verliest. Het is daarenboven een feit dat vrouwen in die tijd relatief vlug als hysterisch werden bestempeld terwijl mannen vaker hun gang konden gaan zonder te worden veroordeeld.

Toch schetst de film van Bruno Nuytten ook een genuanceerd beeld. Het waren eveneens mannen die Camille Claudel alle kansen hebben gegeven om haar artistieke carrière uit te bouwen. Met name haar vader en haar later beroemde broer, dichter en prozaschrijver Paul Claudel hebben haar altijd gesteund in haar werk. Zij stonden het dichtst bij haar. Haar moeder daarentegen keurde haar ambitie en talent af. In maart 1913, kort na de dood van haar vader, is het echter haar broer die haar laat opnemen.

Opvallende regie
Cineast Bruno Nuytten (Les Valseuses, Manon des Sources) heeft natuurlijk het drama van Claudels leven mee. Daarnaast kon hij een beroep doen op de schrijfster van de biografie van de beeldhouwster en kleindochter van Paul Claudel, Reine-Marie Paris. Haar werk Chère Camille Claudel is trouwens in 2012 opnieuw uitgegeven.

Nuyttens regie bevat enkele opvallende scènes zoals een van de eerste shots vanuit vogelperspectief die Camille Claudel in een kleigroeve aan het zwoegen weergeeft of het beeld dat uitzoemt van een banket naar de voorgrond, naar de dirigent en via hem naar het orkest dat hij dirigeert. Ook bij de beelden van de beeldhouwster in actie zitten heel wat uitzonderlijke taferelen waaronder een detailopname van de inslagen van een beitel op een stuk marmer waar telkens de vuurglinsters afspatten.

De film van Bruno Nuytten stopt in het jaar van haar opname in 1913. Wel ziet ze er in de film dan nog niet de 49 jaar uit die ze dan is. Ze zou nog dertig jaar geïnterneerd in de psychiatrie doorbrengen. De enige foto die van haar in deze periode is gemaakt, vormt het eindbeeld van Camille Claudel. Over deze laatste tragische episode uit het leven van de getalenteerde beeldhouwster maakte Bruno Dumont in 2012 een nieuwe film.

Het is alleszins boeiend en de moeite waard om het drama uit 1988 vooraf te ontdekken, alleen al omdat Isabelle Adjani zo enorm ontroerend en zeer gewild Camille Claudel vertolkt. Wie vandaag haar werk wil bewonderen gaat best naar het Musée Rodin in Parijs waar een zaal aan haar oeuvre is gewijd.